Kongregacja Oratorium św. Filipa Neri

Congregatio Oratorii Sancti Philippi Neri (COr)

 

W uroczystość św. Filipa Neri, 26 maja 2020 roku została uruchomiona strona internetowa https://filipini.pl. Domena zarezerwowana od lat doczekała się swojej realizacji. W jednym miejscu chcemy zbierać owoce działalności poszczególnych, autonomicznych kongregacji polskich tworzących federację, której reprezentantem jest prokurator krajowy.

Kongregacja Oratorium św. Filipa Neri jest Stowarzyszeniem kleryckim na prawach papieskich (kan. 589), Stowarzyszeniem Życia Apostolskiego (kan. 731§1), osobą prawną (kan.114;741§1) oraz domem samoistnym i autonomicznym (kan.613§2) (Konstytucje, pkt 15). Zatem Prepozyt każdej Kongregacji Oratorium jest Przełożonym Wyższym swojej Kongregacji (kan. 134§1; 620), a jej siedziba, czyli dom, jest samoistny i autonomiczny, stosownie do prawa i Konstytucji (Konstytucje, pkt 21).

Pierwsza Kongregacja została założona w Rzymie przez św. Filipa Neri i kanonicznie zatwierdzona w 1575 r. bullą papieża Grzegorza XIII „Copiosus in misericordia Deus”. Następne były erygowane w ciągu stuleci przez Stolicę Apostolską na wzór Kongregacji Oratorium w Rzymie.

Kongregacje żyły w całkowitej autonomii, połączone duchowymi więzami i prawami wspólnych Konstytucji, zatwierdzonych przez papieża Pawła V w 1612 r., aż do czasu, w którym Stolica Apostolska ustanowiła Instytut, który nawet w pierwotnej autonomii domów kongregacyjnych „sui iuris” zjednoczył wspólnoty w bardziej organiczny sposób. W 1933 r. Stolica Apostolska mianowała stałym wizytatorem wszystkich kongregacji ojca klaretyna Arcadio Maria Larraonę. Tego samego roku odbył się światowy kongres przedstawicieli Kongregacji, który powołał Instytut wszystkich kongregacji i opracował Statuty Generalne z prokuratorem generalnym reprezentującym go przed Stolicą Apostolską. Pierwszym pełniącym ten urząd był ojciec Carlo Naldi, oratorianin z Florencji.

Aktualizacji tekstu Konstytucji i Statutów Generalnych dokonano na Kongresie Generalnym w 1942 r., które zostały zatwierdzone ad exsperimentum dekretem Stolicy Apostolskiej 12 kwietnia 1943 r., w oczekiwaniu na nowy Kongres Generalny, który będzie obchodzony po zakończeniu światowego konfliktu, w celu zatwierdzenia ich w ostatecznej formie.

Na Kongresie Generalnym w 1969 r. opracowano nowe konstytucje i statuty generalne zgodne z zaleceniami Soboru Watykańskiego II i innymi dokumentami Stolicy Apostolskiej, a w miejsce Instytutu powołano Konfederację Kongregacji Oratorium.

Kongres Generalny w 1982 r. kontynuował przegląd tekstów konstytucyjnych sformułowanych w 1969 r. i zatwierdził je ad exsperimentum. Następny kongres w 1988 r., poświęcony prawodawstwu Oratorium, po opublikowaniu w 1983 r. nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego, głosował nad tekstem Konstytucji Generalnych i Statutów, które uzyskały aprobatę Stolicy Apostolskiej 21 listopada 1989 r. i one obowiązują aktualnie, z wprowadzonymi niektórymi zmianami Konstytucji i Statutów Generalnych przez kolejne Kongresy włącznie z ostatnim z 2018 roku.

W Polsce — pierwsze Kongregacje na Świętej Górze w Gostyniu, w Poznaniu na Śródce, w Studziannie i Zdzieżu pod Borkiem Wielkopolskim były dziełem profesora Akademii Lubrańskiego w Poznaniu ks. Stanisława Grudowicza.

Kongregacja na Świętej Górze w Gostyniu, założona w 1668 roku, była pierwszą Kongregacją ufundowaną poza granicami Włoch i istniała aż do wypędzenia filipinów przez władze pruskie w 1876 roku. Członkowie przenieśli się do Krakowa, a stąd w 1878 r. do Tarnowa, gdzie tworzyli Kongregację gostyńską z siedzibą w Tarnowie. Do Gostynia filipini wrócili w 1919 r. dzięki ks. Józefowi Witkowi, a ze wspólnoty kapłanów w Tarnowie powstała Kongregacja, która formalnie została erygowana w 1925 r. jako dom samoistny.

Kongregacja w Studziannie założona w 1674 została skasowana w 1865 przez władze rosyjskie i reaktywowana w 1928 roku.

Kongregacja w Poznaniu na Śródce, powołana w 1671, zlikwidowana została przez władze kościelne w 1805; inne Kongregacje — w Zdzieżu pod Borkiem (1679-84), Górze Kalwarii (1672-82, zorganizowana przez bpa S. Wierzbowskiego) oraz w Biechowie (1719-1802) upadły wskutek trudności wewnętrznych i braku powołań.

Po I wojnie światowej z polecenia Stolicy Apostolskiej, pod protektoratem kard. Augusta Hlonda, wszystkie Kongregacje włączono do tzw. Unii Polskiej, mającej przełożonego generalnego na wzór oratorianów francuskich, co było sprzeczne z konstytucjami filipinów. Po otrzymaniu nowo zatwierdzonych konstytucji Kongregacje polskie w 1945 r. rozwiązały unię i przystąpiły do Instytutu Oratorium zatrzymując wspólny klerykat.

Po II wojnie światowej powstały Kongregacje w Bytowie, Radomiu, Tomaszowie Mazowieckim, Poznaniu i Kamiannie.

Aktualnie siedem polskich Kongregacji wraz z Kongregacją z Niemiec z miejscowości Celle tworzy Federację Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri w Polsce, do której przynależy 73 kapłanów, 3 braci i 7 kleryków.

Na świecie jest 85 Wspólnot, każda zwana „Kongregacją Oratorium”, które stanowią Konfederację. Oratorianie są obecni w 19 krajach: 56 Kongregacji w Europie, 27 w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej oraz 2 w Afryce, w sumie około 470 członków.

W Oratorium św. Filipa nie istnieje nadrzędna scentralizowana władza. W sprawach duszpasterskich każda Kongregacja podlega jurysdykcji ordynariusza miejsca, natomiast w zarządzie wewnętrznym kierują się zasadami prawa kanonicznego jako domy samoistne i autonomiczne. Władzę rządzenia sprawuje Kongregacja generalna każdego domu, złożona z wszystkich księży, którzy go zamieszkują, a wykonawczą — przełożony (wybierany przez wspólnotę domową co 3 lata) przy pomocy 2 albo 4 deputatów w zależności od liczebności wspólnoty.

Delegat Stolicy Apostolskiej, który jest wybierany na Kongresie Generalnym na sześcioletnią kadencję spośród filipinów i zatwierdzany przez Stolicę Apostolską, dokonuje wizytacji kanonicznej poszczególnych domów raz na pięć lat. Konfederacja Oratorium jest reprezentowana przez Prokuratora Generalnego, wybieranego na Kongresie Generalnym na sześcioletnią kadencję. Między Kongresami działa Deputacja Permanentna, która składa się z reprezentantów poszczególnych stref językowych z całego świata i przynajmniej raz w roku ma swoje spotkanie.

Kandydat do Kongregacji Oratorium, w której pragnie realizować charyzmat św. Filipa Neri wybiera dom, uwzględniając specyfikę poszczególnych wspólnot, decydując się zachować stałość miejsca.

Strona internetowa federacji prezentuje oryginalne i niepowtarzalne nasze struktury w Kościele powszechnym. Zawiera bogactwo działalności domów polskich przedstawiając opisy poszczególnych Kongregacji, oratoryjną działalność duszpasterską, sanktuaria, prowadzone parafie, domy rekolekcyjne, drogę formacji i studiów teologicznych, publikacje oraz aktualne wydarzenia.

Zapraszamy do współpracy w dalszym jej budowaniu, zarówno członków poszczególnych Kongregacji oraz osób z oratoriów świeckich.

ks. Mirosław Prasek COr
Prokurator Krajowy
Federacji Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri w Polsce.