ks. Adam Adamski COr

Dom formacyjny w Poznaniu

Wstęp        

Powstające na świecie Kongregacje Oratorium św. Filipa Neri, jako samodzielne i autonomiczne domy, najczęściej były tworzone przez kapłanów diecezjalnych. Później ewentualni kandydaci do kapłaństwa realizowanego w duchu św. Filipa, wychowywali się w macierzystych Domach Kongregacyjnych, a studia odbywali w okolicznych seminariach lub na Wydziałach Teologicznych. Do pierwszych polskich Kongregacji również wstępowali przede wszystkim wyświęceni już kapłani diecezjalni, a nieliczni klerycy byli wysyłani na studia do różnych seminariów w kraju i za granicą (np. ks. Mucha i ks. Zgama z Kongregacji Świętogórskiej, kształcili się u Oratorianów francuskich).

W okresie międzywojennym, trudna sytuacja Domu tarnowskiego spowodowała, że zaczęto myśleć o unii z Kongregacją Gostyńską. Pomysł ten został ostatecznie zrealizowany w 1931 r., po reaktywowaniu Kongregacji w Studziannie. Dziełem tej unii było między innymi zorganizowanie wspólnego klerykatu w Tarnowie w 1933 r.

Po II wojnie światowej, wobec zmian prawnych w relacjach pomiędzy poszczególnymi Kongregacjami na świecie, polskie Kongregacje rozwiązały unię i dołączyły do Instytutu Oratorium. Wspólny klerykat postanowiono jednak utrzymać a nowopowstałe Domy również zaczęły wysyłać swoich alumnów do Tarnowa.

Wobec zwiększającej się liczby kleryków (w latach osiemdziesiątych liczba ta dochodziła do 30), powstały trudności lokalowe, a także pojawił się problem niezależności i własnego rytmu życia Kongregacji Tarnowskiej. Zaczęto wówczas myśleć o zorganizowaniu osobnego Domu Studiów, nie związanego z żadną Kongregacją. Przez kilka lat Federacja bezskutecznie szukała odpowiedniego miejsca i rozwiązania możliwego do zaakceptowania przez wszystkie Domy.

 

Śródeckie początki

Ostatecznie Kongregacja Gostyńska zdecydowała, by na rok akademicki 1989/90, klerycy świętogórscy zostali wysłani na Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu, tymczasowo korzystając z gościny OO. Karmelitów. Poznań wydał się odpowiedniejszym miejscem kształcenia kleryków również dla nowotworzącej się Kongregacji w Goslar w Niemczech, która od początku włączyła się w tworzenie tego klerykatu. W ciągu następnego roku akademickiego, klerycy korzystali z gościny Arcybiskupiego Seminarium Duchownego, a po uzyskaniu zgody poznańskiej Kurii, oddelegowany z Gostynia ks. prefekt Eugeniusz Hanas COr rozpoczął prowadzenie prac remontowych i adaptacyjnych w dawnym klasztorze filipińskim na Śródce. W styczniu 1992 r. klerycy wraz ze swym prefektem zamieszkali w pokojach pamiętających pierwszego polskiego filipina ks. Stanisława Grudowicza (zm. 1684), a ks. Eugeniusz Hanas prowadził również zajęcia z homiletyki na Papieskim Wydziale Teologicznym.

Dawny klasztor filipiński na poznańskiej Śródce

Nawiązano w ten sposób do tradycji sięgającej XVII w., kiedy to proboszcz kościoła św. Małgorzaty na Śródce, profesor Akademii Lubrańskiego ks. kan. Stanisław Grudowicz, wyruszył stąd, by w 1668 r. założyć Kongregację Gostyńską, a następnie w 1671 roku, ufundował nową Kongregację przy kościele św. Małgorzaty na Śródce, która przez pewien czas prowadziła między innymi seminarium duchowne. Kongregacja ta została zniesiona w roku 1809. Jak doszło do opuszczenia Śródki przez filipinów w XIX w.? Ks. H. Jaromin tak o tym pisze: „Sytuacja polityczno-gospodarcza w zaborze pruskim powoli się stabilizowała. Tymczasem wtedy właśnie ks. bp Ignacy Raczyński, ulegając naciskowi władz pruskich, pozwolił na zburzenie kościołów: św. Mikołaja, św. Wawrzyńca i św. Barbary. Planowano także zburzenie kolegiaty i kościoła św. Małgorzaty na Śródce, ale pierwszy zostawiono jako awaryjny dla katedry, a drugi z obawy poruszenia ludzi. Jednak zniesiono wtedy kongregację Oratorium św. Filipa, a parafię przyłączono do kościoła katedralnego”. (Nasza przeszłość, s. 54) Miało to miejsce w roku 1805, a w 1810 r. dom pofilipiński został oddany do dyspozycji arcybiskupa. Najpierw przeznaczono go na dom księży demerytów, a w 1848 r. z inicjatywy abpa Leona Przyłuskiego powstał komitet, który utworzył tutaj sierociniec i nim zarządzał. Komitet ten tworzyły tak znane postacie jak Maciej Mielżyński, Hipolit Cegielski, ks. Brzeziński, ks. Janiszewski czy dr Nieszczot. Prowadzenie domu zlecono Siostrom Miłosierdzia. W wyniku rozbudowy domu, powstała również kaplica pw. św. Józefa, łącząca od strony północnej stare i nowe skrzydło budynku.

Po II wojnie światowej nastąpiły dalsze zmiany lokatorów budynku przy ul. Filipińskiej 4. Parter zajął Ośrodek Zdrowia, Siostry wraz z upaństwowionym później przedszkolem zajmowały pierwsze piętro, natomiast mieszkania na poddaszu przydzielono kilku rodzinom. Ten stan rzeczy trwał do roku 1990, kiedy to Siostry, a wcześniej przedszkole, opuściły ulicę Filipińską. Korzystając z tej sytuacji Kongregacja Gostyńska postanowiła właśnie tutaj, w miejscu z którego wyszedł pierwszy polski Oratorianin, umieścić dom formacyjny dla swoich kleryków. Począwszy od roku akademickiego 1992/93 Kongregacja Bytowska, również postanowiła przenieść swoich kleryków z Tarnowa do Poznania. Ostatecznie więc, studiując na Papieskim Wydziale Teologicznym, na poznańskiej Śródce do kapłaństwa przygotowywali się klerycy ze wspólnot: gostyńskiej, bytowskiej, poznańskiej i włączonych do Polskiej Federacji domów niemieckich. Od 1993 r. prefektem kleryków jest ks. Adam Adamski COr, który jednocześnie prowadzi wykłady z filozofii, najpierw na Papieskim Wydziale Teologicznym, a od 1998 r. na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza,

 Dom na ul. Wieżowej i kaplica św. J. H. Newmana

 

Dom Fomacyjny z kaplicą św. J. H. Newmana na ul. Wieżowej w Poznaniu

 

Dom Fomacyjny z kaplicą św. J. H. Newmana na ul. Wieżowej w Poznaniu

 W czerwcu 2010 r. w związku z zaadaptowaniem całego budynku na Śródce na Muzyczną Szkołę Katedralną, Dom Formacyjny naszej Kongregacji został przeniesiony w bezpośrednie sąsiedztwo Arcybiskupiego Seminarium Duchownego i Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza na ul. Wieżową do wyremontowanej części dawnego klasztoru sióstr Elżbietanek. Rozpoczęcie roku akademickiego 2010/11 w nowym miejscu zbiegło się z beatyfikacją założyciela oratorium w Anglii bł. Jana Henryka Newmana. Okazja ta została wykorzystana, by kaplicę Domu Formacyjnego poświęcić właśnie temu błogosławionemu. Uroczystościom poświęcenia kaplicy i całego Domu przewodniczył Metropolita Poznański Arcybp Stanisław Gądecki. Ksiądz Arcybiskup wyraził również pragnienie, by kaplica ta była miejscem duszpasterstwa nauczycieli akademickich. W związku z tym ks. prefektowi Adamowi Adamskiemu powierzył pieczę nad tym duszpasterstwem.

Msza św. dla duszpasterstwa nauczycieli akademickich w kaplicy bł. J. H. Newmana pod przewodnictwem bpa Damiana Bryla

 Spontanicznie, jak w czasach św. Filipa w Rzymie, powstała też grupa oratoryjna, która systematycznie, co miesiąc spotyka się na Mszy św. a później na spotkaniu dyskusyjnym połączonym z wykładem tematycznym. Inspiracją do powstania tej grupy były spotkania i wieczornice patriotyczne organizowane przez państwo Teresę i Grzegorza Gertigów w ich domu na poznańskiej Ławicy. Powtórzyła się jednak historia z oratorium rzymskiego, gdy mieszkanie św. Filipa nie mogło wszystkich pomieścić. Św. Filip ostatecznie przeniósł oratorium do Chiesa Nuova, a nasza wspólnota znalazła miejsce w nowym Domu Formacyjnym na ul. Wieżowej. Klerycy w czasie formacji mają więc okazję nie tylko formować się duchowo i zdobywać wiedzę filozoficzno-teologiczną na Wydziale Teologicznym UAM lecz mogą również praktycznie włączać się w duszpasterstwo oratoryjne. Z pewnością cennym ubogaceniem czasu formacji są dla nich spotkania i dyskusje z profesorami różnych dziedzin. Przy okazji przeżywanego 1050 lecia Chrztu Polski i 1050 lecia diecezji poznańskiej mieliśmy okazję poznawać zawiłości naszej historii dzięki profesorom Tomaszowi Jasińskiemu i Kazimierzowi Dopierale. Obecność na spotkaniach Dyrektora Filharmonii Poznańskiej Wojciecha Nentwiga zaowocowała ubogaceniem naszego oratorium występem Poznańskiego Chóru Kameralnego Bartosza Michałowskiego.

Spotkanie oratoryjne

W modlitwę w intencji zmarłego ks. prob. Tomasza Maćkowiaka, włączali podczas Mszy św. gregoriańskich jego parafianie, a w liturgię ubogacała pięknym śpiewem związana z nim piosenkarka Eleni.

Spotkanie oratoryjne z udziałem Eleni

Organizowane przez duszpasterstwo Seminaria Tumskie, dawały okazję do spotkań z wieloma ciekawymi ludźmi, jak np. z Prymasem Polski abp. Wojciechem Polakiem, reżyserem Krzysztofem Zanussim, czy profesorami Wojciechem Łączkowskim i Grzegorzem Kołodko.

Spotkanie z bp. Damianem Brylem i Krzysztofem Zanussim

Filipińsko-benedyktyńska pielgrzymka kleryków do Ziemi Świetej (luty 2014 r.)

Bardzo cenną jest też obecność podczas formacji braci benedyktynów z opactwa w Lubiniu, którzy studiując na Wydziale Teologicznym UAM, również korzystają z gościny naszego Domu Formacyjnego. Pamiętamy przecież, że św. Filip wiele zawdzięczał duchowości benedyktyńskiej, poprzez kontakt z opactwem na Monte Casino. Niezapomniane pozostaną dni skupienia z legendarnym już śp. o. Karolem Meisnerem i późniejsze z nim dyskusje w ogrodzie przy ognisku.

Przy ognisku z o. Karolem Meisnerem

Dom Formacyjny w Poznaniu, będąc integralną częścią Kongregacji świętogórskiej jest też miejscem spotkań i modlitwy różnych grup duszpasterskich przyjeżdżających do Poznania.

Spotkanie federacyjne Oratorium Młodych

Spotkanie federacyjne Oratorium Młodych

Dzień skupienia wspólnoty świetogórskiej i świerczewskiej w Domu Foramcyjnym 18 maja 2014 r.
pod przewodnictwem bpa Grzegorza Balcerka

 

Patronującego całemu dziełu św. Jana Henryka Newmana, któremu tak bliski był uniwersytecki świat Oksfordu, codziennie prosimy o wstawiennictwo, a szczególnie w dniu jego liturgicznego święta 8 października, gdy przeżywamy uroczystości odpustowe z udziałem moderatorów i profesorów Arcybiskupiego Seminarium Duchownego, Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej i Wydziału Teologicznego UAM.

Dziękczynienie za kanonizację patrona kaplicy św. Jana Henryka Newmana pod przewodnictwem abp. Stanisława Gądeckiego